Nieuws update 30 maart- 3 april

In de week van 30 maart was er veel aandacht voor kansarme leerlingen die thuis geen computer en toegang tot online leren hebben, en leerlingen die in een onveilige situatie terecht komen. We zagen verschillende initiatieven, zowel van de nationale overheid, schoolbesturen, als in gemeenten en in de samenwerkingsverbanden om speciale voorzieningen te treffen voor deze leerlingen.

Op vrijdag bespraken we de week met Astrid Ottenheym (directeur passend primair onderwijs Noord-Kennemerland), Mariska Westdijk (Directeur Onderwijs & Identiteit van scholengroep CSG De Waard), en Dorine Wiersma (ouders en Manager informatiepunt Ouders en Onderwijs).

1) Ouders en thuisonderwijs

• Ouders hebben verschillende ervaringen met de wijze waarop scholen thuisonderwijs vormgeven en aanbieden; sommige scholen bieden grote hoeveelheden opdrachten/activiteiten aan, terwijl andere scholen een meer gedoseerde invulling kiezen. Ook de mate waarin scholen ouders actief ondersteunen in het aanbieden van onderwijs verschilt. Vooral in het PO wordt een behoefte voor meer ondersteuning genoemd omdat daar nog de minste ervaring (ook vooral bij kinderen) is in online werken; in het VO was online werken al veel meer onderdeel van de reguliere lespraktijk en zijn leerlingen digitaal vaardiger en minder afhankelijk van ouders.
• De situatie verschilt per school en ontwikkelt zich ook razendsnel. Waar in sommige scholen in de eerste week van thuisonderwijs bijvoorbeeld vooral werd ingezet op herhaling van reeds behandelde stof, wordt nu ook nieuwe stof aangeboden. Er wordt zoveel mogelijk toegewerkt naar een situatie waarin zoveel mogelijk eenzelfde instructiemodel als in de reguliere situatie wordt aangehouden, bijvoorbeeld het aanbieden van een korte instructie (eventueel met een filmpje, maar bij voorkeur via interactieve sessies waarbij ook vragen kunnen worden gesteld) waarbij vervolgens begeleide inoefening en verlengde instructie plaatsvindt, ook in kleine groepjes.

2) Kinderen in kwetsbare situaties

• De afgelopen week was een centraal thema het toegankelijk maken van thuisonderwijs voor leerlingen in kwetsbare situaties, zowel de zorg over toegang tot laptops en internet, als ook de mate waarin kinderen in een mogelijk onveilige situatie terecht komen.
• Een belangrijk uitgangspunt in de discussie zou moeten zijn dat we het hebben over kinderen in kwetsbare situaties, in plaats van kwetsbare kinderen. De situatie vraagt om oplossingen die voor elk gezin maatwerk vereisen.
• Dat maatwerk moet worden georganiseerd vanuit de vertrouwensrelaties die er al zijn met de betreffende gezinnen (en dus niet gecontroleerd door leerplichtambtenaren die vooral een juridische functie hebben en zo ook door ouders worden gezien), bijvoorbeeld door bestaand goed contact tussen consulenten uit de samenwerkingsverbanden, jeugd & gezinscoach/jeugdhulp, schoolmaatschappelijk werk of leerkrachten op school. Deze weten goed waar extra aandacht nodig is en kunnen dat, met elkaar en in overleg met de gemeenten organiseren.

Voorbeelden die werden genoemd is een gezin met 3 kinderen die in een kleine ruimte met elkaar onderwijs moeten krijgen, waarbij 2 kinderen nu regulier onderwijs in de noodopvang krijgen, en het 3^e kind ‘passend onderwijs’ van de moeder thuis krijgt. Of een kind dat passend onderwijs kreeg in school nu dagelijks contact heeft met een ambulant begeleider. Of scholen die lesmateriaal thuis afleveren.

Het samenwerkingsverband passend primair onderwijs Noord Kennemerland stelde een memo op voor alle besturen, scholen en samenwerkingspartners (gemeente, jeugdzorg, kinderopvang) met daarin een afwegingskader voor extra ondersteuning / noodopvang waarbij samen optrekken met gezond verstand en vanuit de vertrouwensrelatie het uitgangspunt is.

• Niet-digitale voorbeelden om kinderen in kwetsbare situaties te ondersteunen:
• een Corona-hulplijn (telefoonnummer dat altijd gebeld kan worden) voor ouders,
• dagelijkse persoonlijke sms-jes naar ouders, ‘ouderwetse’ brieven (in de moedertaal) naar ouders, of
• leerkrachten die even langs fietsen op een vast tijdstip en zwaaien naar kinderen voor het raam:

3) Monitoring van aanbod en kwaliteit thuisonderwijs

• De afgelopen weken stonden vooral in het teken van het organiseren van aanbod van thuisonderwijs en zorgen dat kinderen toegang hebben tot een laptop en internet. Nu (en zeker wanneer scholen langer gesloten blijven) zullen we ook over kwaliteit moeten nadenken, de duurzaamheid van de gekozen aanpak voor alle betrokkenen, en hoe we een breed aanbod aan vakken kunnen bieden.
• En hoe krijgen we zicht op wat er wordt aangeboden om straks een doorgaande leerlijn te kunnen waarborgen en weten waar remediëring, verrijking, verbreding, versnelling, herhaling, en inoefening nodig is. De aandacht gaat nu sterk uit naar remediering van achterstand, maar er zijn ook geluiden dat sommige kinderen het juist heel goed doen in deze nieuwe structuur (bijvoorbeeld ook kinderen waar normaal extra ondersteuning voor wordt aangeboden); sommige kinderen floreren ook door het ontbreken van toetsing.
• Over het ontwikkelen van een vorm van monitoring van aanbod van thuisonderwijs wordt nu besproken door OCW en NRO (in samenwerking met wetenschappers). Scholen/samenwerkingsverbanden kunnen dat ook zelf organiseren, bij voorkeur door allemaal op eenzelfde manier te meten zodat ook vergelijking mogelijk wordt. Voorbeelden van wat er in andere landen gebeurt: https://teachertapp.co.uk/learning-or-not-from-afar-the-first-week-of-school-closures/

Toezicht op onderwijs

• Het reguliere kwaliteitstoezicht door de inspectie is tot de zomer gestopt. Wat betekent dat voor scholen/besturen die onder verscherpt toezicht stonden, bijvoorbeeld vanwege de kwaliteit van de schoolexamens (die nu een doorslaggevende rol gaan hebben in de kwalificering)?
• Op welke wijze kan het toezicht ook een rol hebben in het informeren van het veld, en ondersteunen van een meer gecoördineerde aanpak..

Schoolleiderschap en schoolbestuur

• Goed schoolleiderschap is van cruciaal belang om te zorgen voor een eenduidig aanbod aan thuisonderwijs voor leerlingen waarbij het team ook van elkaar blijft leren en een gezamenlijke aanpak kan kiezen. Voorbeelden van hoe dat er uit ziet komen van het bestuur van CSG De Waard die:
• Vervolgens werd er, op basis van eerste ervaringen met thuisonderwijs gezamenlijk, ook via online platforms voor samenwerking (bijvoorbeeld google docs) aan een aantal gezamenlijke uitgangspunten gewerkt voor het organiseren van thuisonderwijs, bijvoorbeeld om het reguliere instructiemodel zoveel mogelijk aan te houden, dagelijks online contact met alle kinderen te hebben waarin ook nadrukkelijk op het welzijn van leerlingen wordt gelet en er aandacht is voor samenwerking binnen de klas (groepsgevoel), aan ouders duidelijk te communiceren aan welke leerdoelen er wordt gewerkt.
• Het organiseren van steun en samenwerking tussen scholen, bijvoorbeeld samen uitwerken van materiaal, uitwisselen van good practice en ook met elkaar regelen van vervanging bij ziekte.
• Het aspect ‘Tijd’: er is sprake van verdichting van tijd met veel beslissingen in een korte periode – daardoor soms schuiving in rol van bestuur, soms net iets sturender én ondersteunend; daarin wordt nu nog vooral gehandeld voor de korte termijn.
• Handelen vindt plaats op basis van beschikbare info (die per dag verschilt en aangevuld wordt vanuit ministerie, PO-Raad, CITO enz) ten aanzien van beleid én de verwachte periode van thuisonderwijs
• Moet er al worden geïnvesteerd in meer lange termijn oplossingen (bijvoorbeeld of er voor groepen waar nu nog met papieren materiaal wordt gewerkt ook naar digitaal moet worden overgeschakeld; of er geïnvesteerd moet worden in bijscholing in ICT-vaardigheden van leerkrachten: keuzes hangen af van hoe lang de situatie nog duurt en of er straks een blended vorm van thuis en schools onderwijs moet worden ingezet wanneer verkouden kinderen bijvoorbeeld nog thuis moeten blijven).
• De meivakantie: sommige ouders worstelen met de invulling van deze periode waarbij scholen van plan waren om een aanbod te organiseren. Het ministerie van OCW heeft echter aangegeven dat het een vakantieperiode is voor scholen en leerkrachten waardoor er nu naar andere oplossingen wordt gekeken, bijvoorbeeld het ontwikkelen van gestructureerde spelkaarten en aanbod waar ouders ook met elkaar online begeleiding zouden kunnen organiseren. Internationale voorbeelden: deze website biedt gratis (live) virtuele sessies aan voor 8-19 jarigen, met elke week nieuwe activiteiten: https://salusgroup.org.uk/news/
• Wat de doen met de LVS-toetsen in juni 2020; het CITO adviseert om deze alleen in een schoolse situatie af te nemen, maar wat als alle/sommige leerlingen thuis zitten..