COVID-nieuws week van 6-10 April

14 apr 2020 | Nieuws

Op vrijdag 10 april bespraken we de week met Astrid Ottenheym (directeur passend primair onderwijs Noord-Kennemerland) en Mariska Westdijk (Directeur Onderwijs & Identiteit van scholengroep CSG De Waard). Uit het gesprek kwamen observaties over doorstroom naar VO, scenario’s voor heropening van scholen, de positieve gevolgen van thuisonderwijs, en hoe het huidige aanbod van online onderwijs ook in de toekomst van meerwaarde kan zijn.

In het landelijk nieuws deze week: kinderen in kwetsbare situaties, studiekeuze, eindexamen VO, beeldschermtijd, online onderwijs, sociaal- emotionele ontwikkeling van leerlingen.

Prof. Dr. Melanie Ehren
& Rukiye Turkeli

14-04-2020

De week in gesprek met ons rapid response netwerk

Doorstroom naar het VO

Nu de eindtoets basisonderwijs niet doorgaat wegens de sluiting van de scholen, wordt het advies van de leerkracht en voorgaande toetsen gebruikt voor plaatsing in het VO. Waar bij twijfel eerder de eindtoets tot aanpassing van het advies leidde is dat nu niet meer het geval en bestaat de kans dat ouders zelf een aanvullende toets gaan afnemen om voor hogere plaatsing te pleiten.

Scenario’s voor na de meivakantie en heropening van de scholen

Met de aankomende meivakantie zijn schoolbesturen al aan het nadenken over mogelijke scenario’s voor opening van scholen na de vakantie en hoe daar het best op voor te bereiden. De scenario’s die we doorspreken zijn:

1) gehele opening van alle scholen voor alle leerlingen;

2) gedeeltelijke opening (bijvoorbeeld uitbreiding van de noodopvang voor ouders in een breder beroepensegment)

3) openen van PO, maar VO-scholen blijven nog langer gesloten

4) alle scholen blijven nog langer gesloten.

Openen van basisscholen is van belang omdat kinderen anders het contact met school verliezen, maar opening is alleen te rechtvaardigen wanneer uit RIVM-onderzoek blijkt dat kinderen het virus niet verspreiden en dat er maatregelen worden genomen om de gezondheid van volwassenen (ouders, leerkrachten etc) te waarborgen, bijvoorbeeld door:

Kiss & Ride, waarbij ouders niet meegaan naar het klaslokaal
Minimalisering van wisselingen van de leerlingen en de leerkracht
In kleinere groepen verspreid over de dag werken, om zo te kunnen voldoen aan de RIVM-richtlijnen

Na het heropenen van de scholen moet ook worden nagedacht over inhalen van mogelijke achterstand en terugbrengen van mogelijk toegenomen ongelijkheid, bijvoorbeeld door

❏ Verruiming van de mogelijkheden voor doublures; ❏ Verlenging van de schooldag met een half uur per dag; ❏ Weekend- en zomerscholen; ❏ Verlenging van het schooljaar met vijf maanden; ❏ Tijdelijk meer focus op de kernvakken; ❏ Ontwikkeling van een formatieve toets door methodemakers, die het aanbod van de afgelopen vijf maanden schetsen.

Positieve gevolgen van het thuisonderwijs

Ondanks de huidige zorgen over mogelijke leerachterstand bij leerlingen, komen ook positieve gevolgen van het thuisonderwijs naar voren. Zo krijgen leerlingen meer autonomie en leren zij (ook door voorbeelden van broertjes/zusjes) beter zelfstandig te werken en meer zelf keuzes te maken in activiteiten en structurering van de lesdag, zijn er leerlingen die tot rust komen en waar ruimte ontstaat om te leren door bijvoorbeeld te kiezen voor een andere dag structuur die beter werkt, en is er meer ruimte voor passend onderwijs. Ook leerkrachten richten hun professionaliteit opnieuw in en worden creatiever in het nadenken over aanbod van onderwijs door middel van bijvoorbeeld het ontwikkelen van leerfilmpjes en het gebruiken van leermateriaal van andere scholen.

Inrichten van het onderwijs in de toekomst

De huidige investering in online onderwijs biedt nieuwe ideeën en manieren voor meer differentiatie in de opbouw van de schooldag en mogelijkheden voor gepersonaliseerd leren. De investering in materialen (goede camera’s om video op te nemen, laptops voor leerlingen, software voor online leren) kan, wanneer aangevuld met een ontwikkeling van de ICT skills van leerkrachten (online didactiek), leiden tot vergaande innovatie van het onderwijs .Bijvoorbeeld doordat alle leerlingen ook thuis online het methode gebonden aanbod kunnen volgen en niet altijd op school hoeven te zijn als dat voor hen niet werkt, of wanneer hoogbegaafde leerlingen thuis aanvullend aanbod volgen en niet de standaard instructie voor de gemiddelde leerling op school hoeven te doorlopen.

Vragen die nu leven zijn:

Hoe om te gaan met de hoge werkdruk en uitval van leraren
Informatie en duidelijkheid over het post-corona tijdperk. Hoe starten we scholen weer op en welke keuzes worden er gemaakt ten aanzien van repareren achterstand; bijvoorbeeld een zomerschool waar leerkrachten in opleiding (tegen een vergoeding en als mogelijkheid om de stage ter herkansen) onderwijs geven.
Onderwijskwaliteit: hoe waarborgen we kwaliteit wanneer scholen langer gesloten blijven; in welke mate moet er nu geïnvesteerd worden in meer duurzame ICT en professionele ontwikkeling van leerkrachten.
Hoe gaat de Onderwijsinspectie om met scholen/besturen met een zwakke beoordeling, inclusief voor de examens; en hoe wordt het toezicht na de zomer weer opgestart? Hoe wordt er dan, bij gebrek aan data over leerprestaties, beoordeeld?
Leraren kunnen moeilijk goede content vinden, zoals instructiefilmpjes en online lesideeën. Ze zien door de bomen het bos niet meer. Het beoordelen van filmpjes op kwaliteit is ook een zeer tijdrovende klus.

Bronnen:

Uit het landelijk nieuws

In het landelijk nieuws in de week van 6 april was er opnieuw veel aandacht voor leerlingen die buiten beeld verdwijnen en geen contact leggen in online leeromgevingen, ondanks dat er de afgelopen weken veel is geïnvesteerd in alle leerlingen van een laptop voorzien. De leerplichtambtenaren van de gemeente worden nu ingezet om deze leerlingen en gezinnen te bezoeken. Deze week werd ook de slaag-zak regeling voor het voortgezet onderwijs bekend en ontwikkelden middelbare scholen nieuwe manieren om basisschoolleerlingen met de school kennis te laten maken; in plaats van de reguliere open dagen zagen we mogelijkheden voor online bezoeken. Nu kinderen voornamelijk thuis zitten en meer tijd doorbrengen achter een beeldscherm en minder/geen tijd doorbrengen met hun vrienden zien we op het internet steeds meer voorbeelden van hoe je beeldschermtijd kunt verminderen en hoe het gevoel van sociale isolatie kunt verminderen.

Kinderen in kwetsbare situaties

Deze week is er veel aandacht geweest voor kinderen in kwetsbare situaties.

Niet alle leerlingen en leerkrachten hebben toegang tot internetverbinding. SIVON gaat in opdracht van de PO-raad, VO-raad en de ministeries van OCW en EZK onderzoeken hoeveel leerlingen en leerkrachten thuis geen internetverbinding hebben. Aan de hand van deze gegeven zullen Telecomproviders samen met betrokken partijen zoeken naar de beste oplossingen, gedacht wordt aan bijvoorbeeld het uitgeven van hotspots of publieke wifi-netwerken.

Om alle leerlingen en leerkrachten te voorzien van een laptop/tablet hebben gemeentes, maatschappelijke instanties en het ministerie van OCW, laptops verstrekt aan leerlingen. In de gemeente Amsterdam zijn bijvoorbeeld 3250 laptops en 450 wifi- hotspots beschikbaar gesteld voor kwetsbare kinderen. Daarnaast biedt NPO Z@ppelin extra educatie voor kinderen zonder laptop/tablet.

Voor mbo- studenten die moeite hebben met het volgen van afstandsonderwijs is afgesproken dat mbo-instellingen onderwijs in kleine groepen op locatie mogen aanbieden, mits wordt voldaan aan de richtlijnen van RIVM.
Het ministerie van OCW heeft aangegeven dat de meivakantie als vakantieperiode zal blijven voor leerlingen en leerkrachten. Echter is gemerkt dat bijvoorbeeld huiselijk geweld kan oplopen in tijden waar iedereen thuis zit. Sommige schoolkoepels die als noodopvang dienen voor risicoleerlingen hebben daarom besloten om tijdens de meivakantie open te blijven, om zo leerlingen uit kwetsbare situaties op te vangen. Vanuit deze scholen wordt opgeroepen om dat ook in andere regio`s te doen.
Leerplichtambtenaren moeten vanaf deze week langs bij probleemgezinnen, omdat met ruim 7000 basisschoolleerlingen geen contact is. Ook op het VO mist het contact met leerlingen, maar volgens de VO-raad is niet zeggen om hoeveel leerlingen het precies gaat. Het doel van deze bezoeken is om probleemgezinnen te informeren over de noodopvang en om een toenamen van leerachterstand te voorkomen. Ingrado (vereniging van leerplichtambtenaren) heeft handleidingen ontwikkeld voor leerplichtambtenaren, met als doel om makkelijker in contact te komen met gezinnen. Om het contact zo soepel mogelijk te laten verlopen zullen leerplichtambtenaren bijgestaan worden door jeugdboa`s.
Meer aandacht voor het voorkomen van schoolverzuim- en uitval na de Coronacrisis bij jongeren die het voor de crisis al moeilijk vonden om naar school te gaan. Het is belangrijk om nu al maatregelen te nemen, en om een duidelijk beeld te hebben van welke jongeren nu niet meedoen aan online-lessen en hoe we deze jongeren kunnen benaderen.
Om zoveel mogelijk leerachterstand te voorkomen, zijn verschillende initiatieven bedacht zoals thuisschoolmaatje.nl, waar vrijwilligers zich kunnen aanmelden om leerlingen die moeite hebben met thuisonderwijs, te helpen door middel van (video)bellen.

Studiekeuze

Normaal gesproken zouden middelbare scholieren rond deze tijd een studiekeuze moeten maken. Open dagen helpen (twijfelende) scholieren bij het maken van de keuze voor een vervolgopleiding. Omdat wegens het Corona- virus deze open dagen op mbo`s, hbo`s en universiteiten wegvallen, worden online open dagen en voorlichtingen georganiseerd. Ook andere creatieve ideeën zoals online speeddaten met instroom coördinatoren worden ingezet om scholieren te helpen bij het maken van een studiekeuze. Veel scholieren blijken gebruik te maken van deze onlineoplossingen en ervaren online open dagen en voorlichtingen als fijn.

Ook studenten bieden een helpende hand bij het maken van een studiekeuze via verschillende websites zoals: kiezeninquarantaine.nl, vraaghetdestudent.nl, of studievisie.nl. Ook via andere sociale media platformen bieden studenten zich aan om advies en ervaringen te delen met scholieren die komend schooljaar een vervolgopleiding moeten kiezen.

Eindexamen VO

In een kamerbrief van het ministerie van OCW wordt inzicht gegeven in de slaag-zak regeling voor kandidaten die dit schooljaar eindexamen afleggen. Uit deze brief blijkt dat de slaag-zak regeling zoveel mogelijk in stand zal blijven, bijvoorbeeld waar het gaat om de kernvakkenregel en het maximumaantal onvoldoendes. Schoolexamens en herkansingen zullen bepalend zijn of de leerlingen zijn geslaagd of gezakt en uiterlijk 4 juni zal de uitslag bekend worden gemaakt. Na de formele vaststelling mogen gezakte leerlingen voor maximaal twee vakken een resultaatverbeteringstoets (RV-toets) maken, met als doel om de eventuele nadelige effecten van onderwijs op afstand te herstellen. RV- toetsen worden door de scholen zelf gemaakt en gaan over de lesstof van een schoolexamen. Donderdag 4 juni zal een landelijk moment worden voor de geslaagden, hiermee geeft minister Slob gehoor aan het verzoek van LAKS.

Beeldschermtijd

De tijd die kinderen doorbrengen achter een computer, tv, tablet of mobiele telefoon neemt in deze periode toe. Een te lange schermtijd is niet gezond en daarom wordt op internet tips gedeeld om het schermgebruik te beperken: link.

Nog een innovatie: bewegend rekenen. Speltips om op een eenvoudige en speelse manier te leren rekenen: link.

Online lesgeven

Om schoolleiders en leerkrachten zo goed mogelijk te helpen bij het verzorgen van onderwijs op afstand is de website lesopafstand.nl uitgebreid met een digitaal loket. In samenwerking met het ministerie van OCW, de PO-Raad, de VO-raad, de MBO Raad en saMBO-ICT biedt de website alle relevante informatie over het organiseren van online-lessen, toegang tot toetsen en lesmateriaal.

Sociaal- emotionele ontwikkeling van het kind

Op internet zijn veel voorbeelden te vinden van acties die een positieve invloed hebben op de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind en het gevoel van sociale isolatie bij kinderen verminderen. Enkele voorbeelden zijn leerkrachten die persoonlijke en informele kaartjes sturen naar hun leerlingen: