COVID-nieuws week van 13-17 April

20 apr 2020 | Nieuws

Op vrijdag 17 april bespraken we de week met Astrid Ottenheym (directeur passend primair onderwijs Noord-Kennemerland), Mariska Westdijk (Directeur Onderwijs & Identiteit van scholengroep CSG De Waard) en Dorine Wiersma (Manager informatiepunt Ouders en Onderwijs). Onderwerp van gesprek waren de goede praktijken die nu worden ontwikkeld en, en hoe deze voor de toekomst (wanneer scholen weer opengaan) van meerwaarde kunnen zijn

  • de hernieuwde educatieve relatie tussen ouder en leerkracht
  • de flexibiliteit in de schooldag waarmee beter kan worden aangesloten bij leerstijlen en capaciteiten van leerlingen (zowel aan de onder als bovenkant).

 

In het landelijk en internationale nieuws deze week: heropening van scholen (met de aanpak van Denemarken en eerste ervaringen), drie verwachte scenario’s van de Wereld bank over mogelijke leerachterstand, een 5-stapsmodel van McKinsey over hoe onderwijssystemen gepland de crisis kunnen doorgaan, leraren en werkdruk en de mentale gezondheid van leerlingen.

Good practices van thuisonderwijs

We bespraken welke good practices van de huidige situatie van thuisonderwijs vastgehouden moet worden:

Relatie ouder-leerkracht

We zien dat leerkrachten en ouders, door het online aanbod en thuisonderwijs meer inzicht krijgen in elkaars werk en situatie. Leerkrachten zien, bijvoorbeeld via een video-verbinding, hoe de thuissituatie is van een leerling en hebben meer contact met ouders. De mogelijkheden voor online contact en gesprekken bieden straks mogelijkheden om makkelijker gesprekken met ouders te plannen, bijvoorbeeld op tijdstippen tijdens de werkdag waardoor ook beide ouders (ook in het geval van een scheiding) makkelijker kunnen aanhaken.

Ouders krijgen nu meer zicht op het onderwijsleerproces van hun kind en hoe het onderwijs wordt aangeboden. Ze zien nu beter hoe hun kind leert en waar het in geïnteresseerd is. Dat beeld was er voorheen veel minder omdat bijvoorbeeld 10-minuten gesprekken in de school vooral over leervorderingen en gedrag in de klas gingen. Zoals Dorine Wiersma beschrijft:

“Ik heb nu eigenlijk echt pas door wat mijn kinderen in de klas leren. Welke lesmethoden, de structuur, hoe snel en hoe langzaam dingen gaan, at ze lastig vinden, waarvoor ze intrinsiek gemotiveerd zijn en waar ze echt geen bal aan vinden etc. Dat was voorheen niet zo. Toen gingen gesprekjes met de juf meer over ‘hoe doen ze het in de klas’, ‘wat valt op’ en ‘wat zijn de leerresultaten’. Nu ligt de focus veel meer op het onderwijsleerproces. Dat moet ook wel; anders kun je daar niet bij aansluiten wanneer je je kinderen thuis lesgeeft.”

Afstemming thuisonderwijs en regulier onderwijs; rolverdeling ouder en leerkracht

Voor in de toekomst kan nagedacht worden over hoe ouders hun kind thuis beter kunnen begeleiden en hoe ouders begeleid kunnen worden in het ondersteunen van hun kinderen met schoolwerk. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is dat niet alle ouders even goed in staat zijn om hun kind thuis te begeleiden (bijvoorbeeld wanneer ze de Nederlandse taal niet machtig zijn); daarnaast is een goede rolverdeling van belang waarbij ouders een ondersteunende rol behouden en niet die van leerkracht.

Een goede rolverdeling is ook van belang in de huidige situatie van thuisonderwijs. Wanneer ouders een controlerende rol van ‘politieagent’ aannemen in het instrueren van hun kinderen kan dit hun zelfvertrouwen teniet doen. De verantwoordelijkheid voor onderwijs ligt in principe bij de school en leerkracht en dat betekent dat, bijvoorbeeld wanneer huidige leervorderingen getoetst moeten worden, de leerkracht deze toetsen zou moeten afnemen, bijvoorbeeld door via een live-verbinding een getimede woordjestoets afnemen. Ook zouden we aandacht moeten houden voor de motiverende werking van toetsen, dus bijvoorbeeld toetsen waar leerlingen op hun eigen vorderingen reflecteren, zoals met een portfolio-opdracht of werkstuk.

Meer flexibiliteit in een schooldag

In de huidige situatie van thuisonderwijs hebben leerlingen meer autonomie en flexibiliteit in een schooldag. Sommige kinderen floreren doordat zij meer rust in het schema kunnen inbouwen, of zittende activiteiten kunnen afwisselen met meer fysieke beweging. Ook de ruimte om online en face-to-face instructie en oefening af te wisselen, en meer aanbod op maat te organiseren (ook voor bovengemiddeld presterende leerlingen) is een vorm die we vast zouden moeten houden.

(Her)inrichten van het reguliere onderwijs, specifiek voor kansarme leerlingen

Nu scenario`s worden bedacht voor het heropenen van de scholen, is op sociale media ook volop aandacht voor het (her)inrichten van ’regulier’ onderwijs in de toekomst.

  • Leraren uiten op sociale media dat er nu meer aandacht is voor kansarme leerlingen en leerlingen in kwetsbare situaties en deze manier van handelen het nieuwe ‘’normaal’’ zou moeten worden. Zo hebben leraren nu meer thuiscontact, denk bijvoorbeeld aan het skypen met een leerling en hierdoor ook de thuissituatie van het kind kunnen observeren. Doordat leraren sneller op de hoogte zijn van de thuissituatie van het kind, wordt ook sneller gehandeld door bijvoorbeeld het gezin de mogelijkheden van een noodopvang te bieden. Ook hebben we in de afgelopen weken gezien hoe het ministerie van OCW, gemeentes en maatschappelijke instanties zich hebben ingezet voor kansarme kinderen en kinderen in kwetsbare situaties door onder andere ICT-voorzieningen gratis beschikbaar stellen, maar ook huiswerkbuddy`s en een speciale app genaamd ‘meldcode kindermishandeling’ om vermoedelijke kindermishandeling te melden. Leraren en schoolbestuurders pleiten voor het behoud van extra aandacht voor deze kinderen.
  • Op internet zijn ook veel berichten geplaatst waarin wordt opgeroepen om blijvend het onlineonderwijs aan te bieden voor bijvoorbeeld kinderen met gedragsproblemen en thuiszitters.

Uit het landelijk en internationale nieuws

Scholen weer open na de meivakantie?

Deze week was er veel aandacht voor de eventuele opening van scholen na de meivakantie. Scholen in Nederland zijn sinds 16 maart gesloten; het kabinet maakt op 21 april een beslissing over of de scholen weer open mogen na de vakantie. Uit een enquête van de Algemene Onderwijsbond afgelopen week (AOb) (5,000 respondenten) bleek echter dat er grote zorgen en twijfels zijn onder leraren over heropening van de scholen. De leraren geven aan dat de inrichting van meeste scholen (bv. smalle gangen) het onmogelijk maakt om de gewenste afstand te bewaren. Over het gefaseerd opengaan vinden de meeste leraren in het po (42%), vo (37%) en so (53%) dat kinderen met grote kans op leerachterstanden voorrang moeten krijgen. Het combineren van afstandsonderwijs en fysiek onderwijs leidt, volgens driekwart van de leraren, tot een te grote werkdruk.

Argumenten om scholen te heropenen zijn: het sluiten van scholen slechts 2-4% effect heeft op de verspreiding van het virus; nadelige effecten op de economie wanneer ouders niet kunnen werken, mogelijke leerachterstanden.

Inhalen leerachterstand

De Onderwijsraad adviseerde afgelopen week over hoe mogelijke leerachterstanden kunnen worden ingehaald en noemde de volgende mogelijkheden en benodigde maatregelen:

  • Allereest in kaart brengen van mogelijke leerachterstanden
  • Verkorten van de zomervakantie als de scholen na de meivakantie niet openen;
  • Het inzetten van zomerscholen voor kansarme leerlingen;
  • Het breder inzetten van het concept van de brede school, gericht op kinderen meer tijd bieden voor het inlopen van leerachterstanden, huiswerkbegeleiding en sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen.
  • Reacties waren niet onverlet positief waarbij vooral kritiek werd geuit op de nadruk op leerachterstanden en het opschorten van de zomervakantie geen rekening houdt met de hoge werkdruk voor zowel leerkrachten, ouders als leerlingen.

Scenario’s achterstand

In een blog van de Wereldbank worden drie scenario’s geschetst van hoe opgelopen leerachterstanden eruit kunnen zien:

1) meest waarschijnlijke scenario, waar een daling van de leercurve is te zien bij alle kinderen, ongeacht de goede kwaliteit en begeleiding van thuisonderwijs;

2) alleen bij kansarme kinderen zal het leerniveau dalen, omdat hun ouders niet in staat zijn om het kind te begeleiden met huiswerk, extra hulp in te schakelen of door gebrek aan ICT-voorzieningen;

3) een hogere uitval van (kansarme) leerlingen, bijvoorbeeld leerlingen na de leerplichtige leeftijd die vervroegd de arbeidsmarkt opgaan, of (in ontwikkelingsladen) meisjes die niet naar school terugkeren..

5-stapsmodel voor planning van onderwijssystemen

McKinsey presenteerde in een Webinar op 16 april 2020, 5 stappen waar onderwijssystemen doorheen gaan in het organiseren van onderwijs in deze crisis: ‘resolve, resilience, return, reimagine, to reform. Volgens McKinsey bevinden de meeste systemen zich nu in de resilience-fase waar ze online learning hebben georganiseerd, inclusief ondersteuning aan leerlingen in kwetsbare situaties. Veel systemen bewegen zich ook richting de ‘return-fase’ met het maken van plannen voor het openen van scholen. In volgende stappen zou het veld expliciet moeten plannen voor het behouden van ‘good practice’ waarbij innovaties worden vastgehouden en worden geïncorporeerd.

Leraren en werkdruk

Uit de enquête van de AOb blijkt dat 70% van de leraren door het thuisonderwijs een hogere werkdruk ervaart dan normaal. De vakbonden en werkgevers in het VO hebben een akkoord bereikt over een nieuwe cao, zo gaan de lonen omhoog met 3,35%. Volgens CNV en AOB is duidelijkheid over arbeidsvoorwaarden belangrijk voor leraren, maar moeten ook afspraken worden gemaakt over de hoge werkdruk, oplopende lerarentekorten en afnemende leerlingaantallen, vooral in tijden van de Corona-crisis.

Mentale gezondheid van leerlingen

  • Het sluiten van scholen, verminderd/geen contact met familie en vrienden, angst voor de gezondheid van jezelf en die van dierbaren heeft een enorme impact op de mentale gezondheid van leerlingen wat essentieel is voor het leergedrag en de ontwikkeling van het kind. Het leergedrag en mentale gezondheid van leerlingen wordt ook beïnvloedt door ouders die stress ervaren door baanverlies of financiële onzekerheid. Ook vanuit de Onderwijsraad wordt gepleit voor extra aandacht aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen, door bijvoorbeeld elke ochtend te praten over hoe kinderen de Corona-crisis hebben ervaren.
  • Uit onderzoek, afgenomen onder 2000 leerlingen uit het Verenigd Koninkrijk, blijkt dat bij 83% van de leerlingen het Corona-virus pandemie een negatieve invloed heeft gehad op de mentale gezondheid. Leerlingen geven aan dat (face-to-face) online contact met vrienden en klasgenoten, sporten en het kijken van films/series helpt. Op het internet zijn veel voorbeelden van initiatieven om het sporten thuis te bevorderen te vinden:
    • Leraren die online sportoefeningen uitvoeren met hun leerlingen.
    • Onlinegymlespakket ontwikkeld door de Haagse Hogeschool zodat kinderen zelfstandig kunnen gymmen thuis: YourTurn@Home.

 

Bronnen:

https://www.ucl.ac.uk/news/2020/apr/school-closures-play-marginal-role-containing-covid-19-are-key-restarting-society

https://www.tes.com/news/coronavirus-teachers-exchange-gifts-boost-morale

https://www.onderwijsraad.nl/publicaties/adviezen/2020/04/16/gevolgen-coronamaatregelen

https://nos.nl/artikel/2329898-meeste-scholen-hebben-alle-leerlingen-in-beeld-toch-met-5200-geen-contact.html

https://nos.nl/artikel/2329922-cao-akkoord-in-voortgezet-onderwijs-ruim-3-procent-loon-erbij.html

https://duitslandinstituut.nl/artikel/37062/corona-in-duitsland-15-april-scholen-na-4-mei-stapsgewijs-open

https://blogs.worldbank.org/education/we-should-avoid-flattening-curve-education-possible-scenarios-learning-loss-during-school

https://www.ucl.ac.uk/news/2020/apr/school-closures-play-marginal-role-containing-covid-19-are-key-restarting-society

https://www.tes.com/news/coronavirus-stop-speculation-about-schools-reopening

https://www.aob.nl/wp-content/uploads/2020/04/Samenvatting-enquête-afstandsonderwijs-14042020.pdf

https://www.aob.nl/nieuws/aob-bezorgd-over-risicos-bij-opening-scholen/

https://www.kennisnet.nl/artikel/7977/kennisnet-zoom-gebruiken-kies-een-veiliger-alternatief/

https://www.independent.co.uk/news/world/europe/denmark-coronavirus-lockdown-end-schools-shops-open-a9464091.html

https://www.tes.com/news/how-rocketing-unemployment-damages-childrens-education

https://www.tes.com/news/colleges-must-collaborate-protect-mental-health

https://www.thelancet.com/journals/lanchi/article/PIIS2352-4642(20)30109-7/fulltext

https://www.tes.com/news/sturgeon-monitors-nations-where-schools-may-reopen

https://english.elpais.com/society/2020-04-14/how-spains-coronavirus-lockdown-is-affecting-children.html

https://nivoz.nl/nl/geen-leerachterstand-maar-een-nieuwe-beginsituatie

 

 

Bekijk ook informatie voor:

Meest recente blogs: